Objective: The aim of this study was to compare resilience, quality of life, and depression levels in family members of patients suffering from dependence with a control group and to assess the relationship between resilience, quality of life, depression, and clinical features in family members.

Method: The sample consisted of 41 female participants who had a family member with a history of at least one year of alcohol or substance dependence with outpatient and/or inpatient treatment and 41 female participants with no history of psychiatric admission or treatment matched to the family members by age, length of education, and marital status. Written informed consent was obtained from all participants and a sociodemographic data form, the Resilience Scale for Adults (RSA), the Short Form-36 (SF-36), and the Beck Depression Inventory (BDI) were administered.

Results: Levels of resilience and quality of life were lower and levels of depression were higher in family members of alcohol or substance-dependent individuals compared to the control group. Depression scores were negatively correlated with resilience and quality of life scores. Resilience was positively correlated with all subscale scores for quality of life except general health. In family members, there were positive correlations between the duration of dependence and the scores on the family cohesion subscale and between the number of substance withdrawal periods and structured style subscale scores. With regard to family members’ resilience and quality of life, levels in siblings were higher compared to those of mothers and spouses, whereas the depression levels were higher in mothers compared to siblings of alcohol or substance-dependent patients. There was no difference between the scores for the family cohesion dimension among family members.

Conclusion: Strengthening resilience is important for understanding, preventing, and treating psychiatric conditions. Resilience is a dynamic concept that can be learned and improved; therefore, resilience-enhancing programs may be beneficial in improving the quality of life and alleviating the level of depression in family members of dependent patients.

Amaç: Çalışmamızda alkol/madde bağımlılığı olan hastaların aile üyelerinde dayanıklılık, yaşam kalitesi ve depresyonun kontrol grubuyla karşılaştırılması ve aile üyesi grubunda dayanıklılık, yaşam kalitesi, depresyon ve klinik özellikler arasındaki ilişkilerin araştırılması amaçlandı.

Yöntem: Örneklem ayaktan ya da yatarak tedavi gören, en az bir yıldır alkol/madde bağımlılığı olan hastaların aile üyesi olan 41 kadın ile; yaş, eğitim yılı ve medeni durum açısından alkol/madde bağımlılığı olan hastaların aile üyesi grubuna benzer, daha önce psikiyatrik başvurusu olmayan 41 kadından oluşan kontrol grubundan oluşturuldu. Katılımcılardan çalışmaya katılım ile ilgili yazılı onam alındı ve demografik veri formu, Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (PDÖ), Kısa Form-36 (KF-36) ve Beck Depresyon Envanteri (BDE) uygulandı.

Bulgular: Aile üyesi grubun dayanıklılık ve yaşam kalitesi ölçeği puanları kontrol grubundan düşük, depresyon ölçeği puanları ise kontrol grubundan yüksek bulundu. Depresyon ölçeği puanları; dayanıklılık ve yaşam kalitesi ölçeği puanları ile negatif yönde ilişkili bulundu. Dayanıklılık puanları yaşam kalitesi ölçeğinin genel sağlık dışındaki tüm alt grup puanlarıyla pozitif yönde ilişkili bulundu. Aile üyesi grubunda, madde kullanım yılı ile dayanıklılık aile uyumu puanları; madde kullanımını bırakma sayısı ile dayanıklılık yapısal stil puanı pozitif yönde ilişkiliydi. Aile üyeleri dayanıklılık ve yaşam kalitesi açısından değerlendirildiğinde dayanıklılık ve yaşam kalitesi puanlarının kardeşlerde eşler ve annelere göre anlamlı düzeyde yüksek; depresyon puanları ise annelerde kardeşlere göre anlamlı düzeyde yüksek bulundu. Aile üyelerinde dayanıklılık aile uyumu puanları arasında fark saptanmadı.

Sonuç: Dayanıklılığın anlaşılması psikiyatrik sorunların anlaşılması, önlenmesi ve tedavisi açısından önemlidir. Dayanıklılığın öğrenilebilir ve zamanla geliştirilebilir olduğu bilinmektedir. Dayanıklılığı geliştirici programlar, bağımlıların aile üyelerinde yaşam kalitesinin ve depresyon düzeyinin iyileştirilmesinde faydalı olabilir.